W meblarstwie przez wiele lat sinizna była postrzegana jako wada surowca. Obecnie w niektórych przypadkach jest przez nas pożądana. Panujący bum związany z ekologią zachęcił producentów do eksperymentowania z różnymi rodzajami grzybów. Prawidłowo przeprowadzony proces infekcji i klimatyzacji może zaowocować bardzo pięknym efektem. Źle przeprowadzony proces może spowodować zagnieżdżenie się pleśni (zewnętrzna infekcja). Niechciany gość oprócz zniszczenia planowanego efektu roznosi bardzo nieprzyjemną woń.

   Oba te zjawiska nie powodują w znacznym stopniu zniszczenia drewna. Grzyby tego typu odżywiają się sokami, cukrami i białkami zawartymi w drewnie. Zjawiska te powodują mikroskopijne grzyby z gromady workowych (Ascomycota), mikroskopowych (Deuteromycota) oraz sprzeżniowych (Zygomycota). Intruzi nie rozkładają ścian komórkowych drewna.


Barwica

   Jest to zjawisko wgłębnego przebarwienia drewna bielastego gatunków liściastych i iglastych. Przebarwienie przyjmuje kolor niebieski, czerwony, szary, brązowy i inny. Nie jest obserwowany wyraźny wpływ grzyba na właściwości mechaniczne drewna. Podczas badań zaobserwowano tylko spadek udarności drewna. Grzyby te najczęściej występują na drewnie świeżym lub niedostatecznie wysuszonym. Najczęstszą barwicą jest sinizna. Do zainfekowania może dojść w każdym etapie od pozyskanie surowca do eksploatacji drewna. Większość tych grzybów powoduje siniznę pierwotną (do procesu suszenia) lecz nieliczne powodują siniznę wtórną (po procesie suszenia i w trakcie eksploatacji). Sinizna preferuje wilgotność drewna na poziomie 20-80%. W większości przypadków nie występuje w drzewach żyjących, czasami się zdarzy przy spałowaniu drewna (pozyskiwanie żywicy). Strzępki rozwijają się tylko w bielu. Zamknięcie jamek oraz brak substancji odżywczych uniemożliwia przedostanie się strzępek w twardziel. Najszybszy wzrost następuje wzdłuż promieni rdzeniowych. Powstaje charakterystyczny obraz klinów lub gwiazdy. Może się zdarzyć że sinizna jest bezbarwna a ujawni się dopiero po obumarciu grzyba( zmiana koloru). Proces rozwoju takiego grzyba może przebiec niezauważony. Może dochodzić do nieświadomego składowania drewna porażonego sinizną. Gdy grzyb zainfekuje surowiec przed suszeniem nie będzie możliwe usunięcie powstałych przebarwień. Jeżeli drewno zostaje zarażone sinizną w wstępnej fazie przerobu, po wysuszeniu, nie ukaże się zmiana zabarwienia. Po przesuszeniu drewna grzyb przejdzie w fazę uśpienia (anabioza). Proces czasowo został zahamowany. Grzyb ponownie zacznie się rozwijać przy korzystnych warunkach dla swojego rozwoju. Jest to tak zwana sinizna ukryta(meble, konstrukcje). W drewnie okrągłym dochodzi do zarażenia bielu od czoła i na obwodzie, w materiale tartym zainfekowanie mogą być wszystkie powierzchnie drewna bielastego. Po zakończeniu rozwoju grzyba, zabarwia się on na kolor brunatny a pod mikroskopem na kolor niebieski lub czarny. Powstała wada jest trwała i nieodwracalna i psuje estetyczny wygląd drewna. Można walczyć z tym grzybem na trzy sposoby. Pierwszy sposób polega na utrzymywaniu wilgotności poniżej 20% (jest to tzw. suchy stan ochronny). Drugi sposób polega na podniesieniu wilgotności ponad 80% (jest to mokry stan ochronny). Trzeci sposób polega na zabezpieczeniu drewna środkami chemicznymi. Trzeba pamiętać aby zabezpieczać drewno przed porażeniem, ma to być profilaktyka. Mokry stan ochronny polega na składowaniu drewna w zbiornikach wodnych lub układaniu drewna w tzw. mygły i ciągłym zraszaniu go wodą. W drewnie występują także inne rodzaje barwnic mi. złocistość dębu (Paecilomyces), żółte drewno iglaste (Verticillum), fioletowe sosny (Zythia), czerwone drwno iglaste (Penicillum).


Pleśń

   Inną grupą grzybów nie powodujących obniżenia właściwości mechanicznych drewna są pleśnie. Występują najczęściej na świeżo ściętym drewnie, drewnie źle składowanym, na gotowych wyrobach. Zwykle występuje jako puszysty nalot jasnego koloru na powierzchni drewna. Grzyby te do rozwoju wykorzystuję skrobię i proste cukry zawarte w miękiszu drewna. Wadę tą można łatwo usunąć w sposób mechaniczny za pomocą twardej szczotki ponieważ strzępki grzyba bardzo płytko penetrują drewno (praktycznie tylko na powierzchni). W przypadku drewna najczęściej mamy do czynienia z Trichoderma aureoviride i Gliocadium roseum. Może wytępić wtórne pojawienie się pleśni. Pojawia się ono najczęściej w pomieszczeniach nieogrzewanych, zawilgoconych, źle wietrzonych, gdzie wilgotność powietrza wzrasta okresowo do 100%. Wtedy grzyby nie tylko pojawiają się na drewnie ale też na ścianach. Intruz wykorzystuje śladowe ilości substancji odżywczych w kleju, farbie czy kurzu. Grzyb może się rozwinąć praktycznie na wszystkich niezabezpieczonych powierzchniach. Obniżenie wilgotności nie powoduje obumarcia grzyba ale jedynie zahamowanie rozwoju. Ponowne zawilgocenie spowoduje aktywację i dalszy wzrost. Jedynym sposobem na pozbycie się grzyba jest mechaniczne usunięcie grzybni poprzez starcie szczotką, gąbką czy papierem ściernym a następnie zastosowanie fungicydu zabezpieczającego powierzchnie przed ponownym atakiem. Dla pewności w miarę możliwości powinno się obniżyć wilgotność powietrza np. w łazience częste wietrzenie lub mikrowentylacja.

Autor: Jolanta Jaworska

O autorze: Jolanta Jaworska jest specjalistą w dziedzinie uszlachetniania powierzchni drewnianych, posiada szeroką wiedzę teoretyczną i praktyczną w wybranych działach technologii drewna. Współpracuje z firmą Made of Wood Group.

Dołącz do Jolanty Jaworskiej na Google+

Strona: www.meblesosnowe24.pl